Beroemde inwoners
Naam en faam uit Franeker
Anna Maria van Schurman
Levensloop 1607-1678
Beroep Theologe, taalkundige
De eerste vrouw die lessen volgde aan een Nederlandse universiteit. Werd een bekende gast in de kringen van de grootste geleerden en filosofen. Woonden een poos in Fryslân, in Franeker en later in Wieuwerd, waar zij zich op later leeftijd aansloot bij een christelijke sekte.
Pia Dijkstra
Levensloop 1954-heden
Beroep Politicus, televisimaker, journalist
Is vooral bekend geworden als gezicht van het NOS-journaal. Stopte in 2000 als nieuwslezer. Sinds 2010 is zij Tweede Kamerlid voor D66. Ze heeft in haar portefeuille volksgezondheid, sport en emancipatie.
Jan Hendrik Oort
Levensloop 1900-1992
Beroep Astronoom
Het is natuurlijk toeval, maar na Eise Eisinga is hij de tweede astronoom van wereldfaam uit Franeker. De Oortwolk is naar hem vernoemd.
Hij ontving in 1987 de Kyoto-prijs voor astronomie.
Eise Eisinga
Levensloop 1744-1828
Beroep Amateur-astronoom, patriot
Eisinga werd geboren als zoon van een wolkammer. Hoewel hij hoogbegaafd was, mocht hij niet naar het gymnasium, want hij moest werken. Op zijn vijftiende gaf hij al een wiskundeboek uit van ruim 650 pagina’s. Op zijn zeventiende gaf hij een boekje uit over de grondslagen van de astronomie. Ook zijn broer Stephanus Jeltes was geïnteresseerd in wis- en sterrenkunde. Eisinga werd wolkammer en bekwaamde zich in de snipperuurtjes door zelfstudie aan de Franeker Academie in de wiskunde en de astronomie. Hij verdiepte zich in zonnewijzers, en publiceerde een boek met tekeningen van zo’n 150 zonnewijzers. Op 24-jarige leeftijd trouwde hij met Pietje Jacobs, met wie hij twee zoons kreeg.
In 1787 raakte hij als patriot in conflict met de prinsgezinde, plaatselijke schutterij en de provinciale autoriteiten. De gemoederen liepen hoog op, toen de stad als toevluchtoord diende voor een tiental coupplegers onder leiding van Court Lambertus van Beyma. Toen Franeker werd opgegeven vluchtten veel patriotten naar Amsterdam. Eisinga vluchtte de andere kant uit, naar Duitsland. Hij vestigde zich als wolkammer te Visvliet, nadat hij te horen had gekregen dat zijn echtgenote was overleden en zijn huis verbeurd was verklaard. Nadat hij in 1791 toch nog werd uitgeleverd, is hij tot vijf jaar verbanning uit Friesland veroordeeld. Eisinga keerde terug naar Visvliet en trad daar opnieuw in het huwelijk.
Na de omwenteling in 1795 keerde hij naar Franeker terug. Eisinga werd lid van het Provinciaal Bestuur en adviseerde in een aantal commissies o.a. om twee rechters te royeren na het Kollumer oproer. Eisinga werd benoemd tot Broeder van de Orde van de Nederlandse Leeuw, een onderscheiding waaraan ook een klein inkomen was verbonden. Eisinga die in 1828 op 84-jarige leeftijd overleed liet een testament na waarin hij de werking van zijn planetarium beschreef. Dit planetarium heeft Eise Eisinga in zes jaar tijd zijn zijn eigen huis gebouwd. Tegenwoordig is dit het oudste werkende planetarium in de wereld.
Eise Esinga is begraven op de begraafplaats van de Salviuskerk te Dronrijp. De grafsteen heeft geen leeftijd of sterfdatum. Er staat een leesbaar puzzeltje op de zerk, waarmee de sterfdatum en leeftijd van zijn vader, die daar ook begraven ligt berekend kunnen worden. De ouderlijke woning van Eise Eisinga staat 100 meter vanaf zijn laatste rustplaats. Tegenover zijn geboortehuis staat een borstbeeld om hem te herdenken.
Jan Janszoon de Stomme
Levensloop 1615-1658
Beroep Schilder
Was in de zeventiende eeuw een van de belangrijkste portretschilders van de Groninger adel.
Schijnt een half jaar bij Rembrandt in de leer te zijn geweest.
Hij ontving in 1987 de Kyoto-prijs voor astronomie.
Sophia de Vervou
Levensloop 1613-1670
Heeft altijd in de Martenastins gewoond, waar ook haar bijzondere, meer dan levensgrote portret te bewonderen is.
Heeft graaf Johan-Maurits van Nassau een half jaar verzorgd toen hij met paard en al door een Franeker brug was gezakt.