Keatskuier Franeker (2,5 km)

Wandelen langs de
historie van de kaatssport

Met de Keatskuier maak je kennis met de meest belangrijke en bezienswaardige locaties en objecten uit de kaatsgeschiedenis. Franeker is van oudsher de kaatsstad van Nederland en tijdens deze stadswandeling ontdek je waarom!

Belangrijke punten op de route

1. KEATSMUSEUM

Het Keatsmuseum bestaat sinds 1972. Het is daarmee het oudste, aan één sport gewijde museum van het land. 

2. BONDSBUREAU KNKB

De Nederlandse Kaats Bond werd op pinkstermaandag 7 juni 1897 in de Stadsherberg aan het Oud Kaatsveld in Franeker opgericht. 

3. SJÛKELÂN

Het meest beroemde kaatsveld ter wereld. Heilige grond. Ooit stond hier het Sjaerdemaslot, gesticht in 1446 door Douwe van Aylva en Edwert Sjaerdema. 

4. PC EN PC-TORENS

Hjir is it keatsen, hjir rekket de bal it hert. Hier is het kaatsen, hier raakt de bal het hart, het zijn dichtregels van Baukje Wytsma op de PC-torens. Ze geven de ingetogen emotie, de beleving van kaatsers én toeschouwers, goed weer. De torens herinneren natuurlijk aan het Sjaerdemaslot en zijn in 2003 bij het 150-jarig bestaan door de Permanente Commissie der Franeker kaatspartij aan de stad geschonken. 

5. MONUMENT WILLEM WESTRA

Ter nagedachtenis aan de oprichter van de NKB, Willem Westra, staat een fraai monument aan het Westerbolwerk. Westra kijkt uit over het Sjûkelân in de richting van de oude stadskern. Willem Westra (1862-1923) was de eerste voorzitter van de kaatsbond. 

6. CAFĖ DE PRINS EN DE BOGT FEN GUNĖ

Aan het eind van de Vijverstraat stond vroeger café De Prins. De laatste uitbater Schelte Dijkstra, verzamelde foto’s, medailles, kaatswanten en andere voorwerpen van bekende kaatsers. Zijn collectie vormde de eigenlijke basis van het huidige Keatsmuseum. ‘De Bogt’ stamt uit 1593. Een van de eerste uitbaters was Jan Alesz., een Harlinger kaperkapitein die vooral huis had gehouden aan de Afrikaner Goudkust. Vandaar de exotische naam van het café. 

7. DE KOORNBEURS

Naast de vier jaarmarkten kende Franeker in vroeger tijden ook nog “De Koornbeurs”. Boeren en kooplui kwamen hier op maandag bij elkaar om vooral graan en aardappelen te verhandelen. In de vorige eeuw verloor het zijn functie en werd uiteindelijk omgetoverd tot een professioneel theater. Op de maandagavond voor de PC wordt hier altijd de drukbezochte loting voor de wedstrijd gehouden.

8. OUD KAATSVELD

De geboortegrond van de PC. Gelegen tussen Saakstra’s brug en de brug over het Van Harinxmakanaal. Rechts bevindt zich de fraai gelegen Stadsherberg. Bewezen is het niet, maar volgens de uitbater is hier in 1853 de commissie der Franeker kaatspartij opgericht. 

9. MOLEPÔLE

Ooit stond op dit schiereilandje een imposante molen. In het midden van de 19e eeuw was Bote Gosses Bruinsma (1809), de eerste voorzitter van de PC,  hier molenaar. 

10. HUIS JAN BOGTSTRA

Jan Bogtstra (1824-1916) heeft veel voor het kaatsen betekend, getuige de tekst op de plaquette van zijn woonhuis. Hjir libbe en stribbe Jan Bogtstra, hoeder en noeder fan it Fryske keatsen. (Hier leefde en streefde Jan Bogtstra, hoeder en zorger voor het Friese kaatsen.) 

11. HUIS VAN MR. KLAAS BIJLSMA

De meest legendarische en langstzittende voorzitter van de PC is mr. Klaas Bijlsma. Hij hanteerde de voorzittershamer van 1929 tot 1973, maar liefst 44 jaar. Bijlsma was in het dagelijks leven advocaat en notaris en voerde hier aan de Voorstraat in Huize Nieuw Klaarkamp zijn praktijk. 

12. DE TRIJE

Aan het Jan Rodenhuisplein staat sinds begin jaren tachtig van de vorige eeuw sporthal De Trije. Het was zeker in die tijd een van de grootste sporthallen van Nederland (68x44m). Ook het dak van de hal is hoger dan gebruikelijk. Dit alles om het kaatsen in de winter mogelijk te maken (de afmeting van het kaatsveld is 61x32m). In de beginjaren werden er zelfs complete competities gekaatst. 

13. DE KEATSBAL EN DE KONTSJEKIEKERS

Om te laten zien dat Franeker het Mekka van de kaatssport is, staan op twee rotondes in de noordelijk invalsweg een fraai kunstwerk. De eerste is De Keatsbal, ontworpen door kunstenaar Henk Rusman (1950). Op de tweede rotonde staat uit 1978 het beeld van De Kontsjekiekers (naam bedacht door een Franeker met een zekere humor). Door de commissie aangeboden bij het 125-jarig bestaan van de PC. Het is het eerste beeld van kunstenaar Guus Hellegers (1937) met sport als thema. 

dit is het Keatsmuseum in Franeker
koornbeurs
Keatskuier Franeker

©2024 Franeker.frl